Onderzoek AP Hogeschool: Voedselhulp, voorbij de vooroordelen en het taboe
Voedingsverhalen uit Antwerpen-Noord
Antwerpen, 23 mei 2024 – Heel wat mensen die recht hebben op voedselhulp, mijden de voedselbanken. Dat blijkt uit een onderzoek dat AP Hogeschool Antwerpen uitvoerde in Antwerpen-Noord. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, slagen bewoners er wel in om gezonde keuzes te maken qua voeding. Maar er blijft grote nood aan goede informatie en hulp die mensen meer keuzes biedt.
Het Food Care-project, uitgevoerd door de onderzoeksgroep Stadskracht van AP Hogeschool, bestudeerde 4 jaar lang de voedingspatronen van inwoners van Antwerpen-Noord, een gebied met een diverse bevolking en hoge armoedecijfers.
Negatieve ervaring met voedselhulp
Voedselhulp, en meer bepaald voedselbanken, bieden volgens de geïnterviewden geen antwoord op de noden van mensen met financiële moeilijkheden. Ze kunnen met voedselpakketten besparen, maar dat betekent ook dat je niet kiest wat je eet, producten zijn soms van twijfelachtige kwaliteit en er zijn lange wachtrijen bij de voedselbank. Hierdoor ervaren de gebruikers voedselhulp zelfs als vernederend. Dit verklaart waarom slechts de helft van de rechthebbenden ook echt gebruik maakt van het aanbod, maar er is meer. Alternatieven, zoals sociale kruideniers, worden wel positiever onthaald, omwille van de keuzevrijheid en het aanbod dat van betere kwaliteit is (maar nog steeds beperkt en tijdsgebonden.)
Een van de deelnemers aan het onderzoek, een alleenstaande van 43 jaar bevestigt dit: “Voedselpakketten jagen me alleen maar op kosten. Ik weet dat ze hun best doen maar ze beseffen niet dat wij niet de luxe hebben van bvb een keuken om alles goed te bewaren. De helft van het voedsel ken ik niet of ik heb geen kookgerei om het te bereiden. Dan heb ik liever de vrijheid om zelf te beslissen wat en hoeveel ik haal en wanneer. In die rijen moeten staan, doet pijn. Je ziet vroegere vrienden passeren, buren of zelfs familie. Ik zak nog door de grond van schaamte als ik eraan denk. Het is meer dan voedsel alleen, je fixt niet je hele leven met eten."
Het onderzoek toont hoe bewoners het beste proberen maken van hun beperkt budget. Om toch een zo evenwichtig mogelijke maaltijd te kunnen bereiden, schuimen ze eerder meerdere lokale buurtwinkels en markten af om verse producten te kopen. Tot ze de best mogelijke deal van de dag kunnen sluiten. En dat doen ze hoofdzakelijk te voet. Dat kan makkelijk in de buurt 2060 omdat de winkels en voedselhulpinitiatieven er dichtbij zijn. Wat uiteindelijk ook positief is voor het budget en de fysieke gezondheid.
"Ik koop fruit en groenten voor 2 dagen. Het is een win-winsituatie. Ik ga wandelen en koop voedsel voor mijn huis. Zo gooi ik niets weg. Als fruit of groenten niet meer goed zijn om te eten, maak ik er een smoothie van. Dit gebeurt niet vaak, alleen als er voedseloverschotten gratis door de boer gegeven worden, eet ik het snel op." aldus een alleenstaande van 30 jaar.
Gezonder eetpatroon dan verwacht
Antwerpen-Noord is duidelijk geen ‘food desert’ waar je geen gezonde voeding kan vinden, maar wel een ‘food swamp’ waar die gezonde opties dreigen te verzanden in een overaanbod van ongezonde zoals snackbars. Hoewel de onderzoekers de problematiek rond ongezonde en dure voeding in de buurt niet willen minimaliseren, blijkt het typische beeld dat mensen met een beperkt budget per definitie ongezonder eten niet te kloppen.
"Dat is toch wel een verrassende vaststelling in vergelijking met eerdere studies. " aldus onderzoeker Jusra Baki. "Dat kan liggen aan de specifieke wijk 2060, maar we stellen ook andere zaken vast: zo maken mensen met een migratieachtergrond die buiten België zijn geboren gezondere voedselkeuzes dan zij die in België zijn geboren: meer noten, zaden, … en minder vlees, boter en alcohol. Personen met langdurige gezondheidsproblemen eten dan weer meer groenten. Ook 38- plussers blijken gezondere eetgewoonten te hebben dan jongere mensen, maar zij drinken wel 2 keer zoveel alcohol."
Aanbevelingen en acties
Op donderdag 30 mei wordt tijdens het netwerkevenement 'Bridging care for people & care for food' op AP Hogeschool campus Noorderplaats een memorandum met aanbevelingen voor gebruikers, organisaties en beleidsmakers gepresenteerd.
Voor meer informatie en inschrijving voor het evenement, bezoek www.ap.be/event/bridging-care-people-care-food.
Jusra Baki
Karolien Loriers